Middeljare lewenskrisis by mans tot onlangs is daar spottend na hierdie verskynsel by mans verwys na aanleiding van die middeljare verandering wat daar by vrouens intree. Nou weet ons egter dat die hormonale verandering nie net tot vrouens beperk is nie maar ook by mans voorkom. Die simptome is nie altyd by alle mans dieselfde nie en kan ook wissel wat ouderdom waarop dit voorkom betref. Die gedragsverandering wat waargeneem word, is meestal `n soeke na verandering. Die verandering kan wees in lewenstyl, kleredrag, belangstelling maar ook in meer ingrypende veranderings soos verandering in gemoedstoestand, werk, motor, verblyf en selfs lewensmaat. Dit vind soms langsaam plaas en soms eensklaps. Die ouderdom span waarin dit na vore kom wissel van af middel dertig tot laat veertig maar gewoonlik rondom die veertigste verjaarsdag.
Die oorsprong van die verskynsel is bio-medies gesien, dieselfde as by vrouens, naamlik `n verlaagde vrystelling van hormone. Die verandering in hormoonbalans hou egter ook belangrike gesondheidsgevare vir mans in. Dit sou beter wees om met `n internis `n afspraak te maak vir die nodige ondersoeke, toetse en aanvullings indien nodig. Dit is nie gewens om te wag tot jy veertig is of tot die simptome na vore kom nie. Doen dit betyds.
Benewens `n hormoon verandering kan daar ook `n gemoedsversteuring plaasvind wat aan allerlei oorsake toegeskryf kan word. `n Gemoedsversteuring wat voorheen sluimerend was, soos bi-polêre op en af beweging van die gemoedstoestand, kan nou duideliker na vore kom.
Rondom die oorsake vir `n middellewensjare krisis sal `n mens ook en veral sistemies moet dink. Die kulturele opvatting oor die rol van `n man in `n gesin moet in ag geneem word. Hy is die versorger, die broodwinner, die besluitnemer, die opvoeder, die religieuse rigtinggewer, die sterk een. Die getroude man kan nie op `n dag sy gesin bymekaar maak en sê “Kyk vir bykans twintig jaar of meer het ek met groot inspanning en baie opoffering manalleen hierdie take vervul. Ek sien nie meer daarvoor kans nie. Kan ons hieroor gesels?” Nee, hieroor loop hy en dink en beleef ongemaklikheid sonder dat hy dit presies kan omlyn.
Sistemies moet ook gekyk word na die lewensfase wat rondom die veertigste verjaarsdag aanbreek. Vir nog 25 jaar rus daar groter wordende finansiële verpligtinge op die man. Daar is nie nou tyd om hom vir `n ander beroep voor te berei nie( so dink hy) en min kans dat hy suksesvol van vooraf sal kan begin. Dit lyk meteens uitsigloos.
Meeste mans besef ook nou dat hy ouer word en dat sy produktiewe fase ook in ander betekenis ten einde kom. Die “Zuma sindroom” mag nou inskop. Sy nuut verworwe “oom” titel kan hy nie met gepaste waardigheid dra nie. Dit kom eerder soos `n emmer kou water op `n ysige hoëveldse winteroggend op hom neer. Hy wil terug. Dit is die tyd waarin vrouens hulle wend tot allerlei drasties chirurgiese verjongingspogings wat hul voorkoms betref. Mans voel hulle beperk tot die verandering in haarstyl (dit voel na `n drastiese verandering as jy na veertig jaar van `n kuif na `n ystervarkstyl verander!), brilraam, bril in die hare, ander motor, huis, omgewing, sportbeoefening en die aanvaarding deur die jonger geslag. Dikwels juis die persoon wat hom in sy twintiger jare ouer en wyser en meer ervare wou voordoen, sien dit nou as `n totsiens sê deur die gemeenskap sonder dat hy al wou loop. Hy beleef dit as `n uitsmyter. Binne gaan die vrolikheid nog aan maar hy is nie meer welkom daar nie. Dit gee soms aanleiding tot ietwat verspotte gedrag wat nie heeltemal met die persoon se optrede in die verlede te rym is nie.
`n Baie belangrike verandering wat dikwels nie raak gesien word nie is dat die hele gesin van `n veertig – plus – jare – man verander het. Sy vrou het nou ander voorkeure en afkeure. Dit wil lyk asof haar liefie- diefie dae verby is en dit wil vir die man lyk asof hy vir romanse op `n ander plek sal moet gaan soek; hier gaan dit nie gebeur nie. Die passie is by die agterdeur uit. Juis nou dat haar man soms wil regresseer tot die vrolike, sorgvrye lawwe kinderjare het sy nie tyd of lus vir speelsheid nie. Hy vertolk die boodskap as dat indien jy wil speel, gaan speel op `n ander plek
Die kinders is nou tienerjariges. Pa is nie meer Sussie se enigste en grootste held wat nie `n fout kan maak nie. Sy loer nie net oor die onderdeur nie maar verbreed haar horisonne aansienlik en bring figure, kleredrag en musiek huis toe (vir Pa kakafonia) wat Pa `n vreemdeling in sy eie huis laat voel. En Boetie? Noudat Pa tyd wil maak om allerlei dinge saam met hom te doen, is Boetie se program te vol om Pa in te pas en dit is in elk geval te “boring”.
Dit is vir die man nou die tyd van konsolidering. Nuwe dinge voel soms soos `n bedreiging. Hy wil graag sy waardes duideliker oordra en vestig. Vir die kinders in die gesin is dit weer die tyd vir eksplorasie en hierdie ontdekkingstog neem hulle op vreemde weë in voorkoms, kleredrag, toetsing van grense, optrede ensovoorts. Dan word botsings tussen ouers en kinders `n alledaagse verskynsel en soms groei daar `n onoorbrugbare kloof terwyl die partye aan beide kante mekaar nodig het en dit weet.
Wat kan `n vrou doen om haar man te help om ongeskonde deur die tyd te kom? Presies die selfde as wat sy van hom sou verwag om haar mee by te staan.
Moenie spottend oor sy middeljare krisis praat of selfs grappenderwyse daana verwys nie. Jy snoer sy mond. Dan help dit nie om later te pleit ”praat met my. Wat gaan aan?” nie.
Moenie van jou man die “pasiënt” maak nie. Gaan saam na `n internis vir `n deeglike roetine ondersoek. Daar is altyd nuwe inligting soos nou die nodigheid van hormoonaanvulling, die aanvulling van vitamine D selfs in ons sonskynland, en die eenvoudige gereelde flos van tande wat nie net vir tand versorging is nie maar beskerming vir die hele liggaam teen bakteriële infeksies.
Gemoedsveranderinge is iets wat die mense na aan die persoon nie maklik wil raak sien nie. Selfs `n psigiater besef nie altyd dat sy vrou depressief is nie maar sal dit by `n vreemde persoon dadelik raaksien. Dit is nie uit `n onsimpatieke houding nie maar juis `n vorm van verdeiging teen die pyn. Anti – depressante het `n rol te speel maar dit sou tog beter wees om eers `n gesinsterapeut wat sistemies werk, te sien en die oorsake vir die gemoedsverandering vas te stel. Moet onder geen omstandighede eksperimenteer met gemoedsveranderende stimulante soos chemiese verslawingsmiddels nie.
Maak aanpassings. Speel speletjies wat nie kompeterent is nie maar eerder lagwekkend eenvoudig. Sorg vir `n uitasem – lag ten minste een maal per dag.
Doen dinge saam. Nie op duur vakansies nie. Net sommer kerk toe, teater toe, rugby toe, gaan stap saam. Gee die kinders meer ruimte en bou weer doelbewus aan jou verhouding met jou man al dink jy dit is nie nodig nie. `n Verhouding is soos `n bal in `n rugbywedstryd tydens `n rolmaalbeweging. Daar mag nie stilstand kom nie, dan is dit “use it or loose it”
As die omstandighede dit toelaat, kan daar `n uitruiling van rolle plaasvind. Die man neem die huishouding en die versorging van die kinders oor en die vrou word die broodwinner. Indien moontlik selfs tydelik. Daar is egpare wat ooreenkom dat hulle elke twee jaar rolle ruil. Albei is elke keer verbaas oor hoe goed die ander een dit hanteer en uitbundig geniet. Dit kan ook op `n basis plaas vind waar die man nog sy beroep beoefen maar dan van die huis af of op `n deeltydse basis. Die vrou kry kans om nie net ma en huisvrou te wees nie maar elke dag met `n lekkerny verrassingspakkie vir middagete, wat haar man voorberei het, die huis agter te laat.
Skryf jaarliks saam in vir een of ander formele studie waarin daar eksamen afgelê moet word. Dit voeg waarde by in vele opsigte. Daar is nou rekenaarskywe beskikbaar waarop `n taal aangeleer kan word. Tot die presiese uitspraak word gemonitor. Dit kan baie plesier verskaf om met mekaar Frans of Duits of Spaans of Zoeloe te praat. Navorsing bewys dat die aanleer van `n nuwe taal die beste manier is om jou breinfunksies in stand te hou en uit te brei.
Maak `n afspraak met `n Imago terapeut. Op die internet kan u net die woord “Imago” intik en u sal die besonderhede daar kry. Hier sal u leer om te dialoog. Die dialoog is nie vir probleme oplos nie maar om die hele konteks te verander van `n probleem na `n begrip vir en empatisering met die belewenis van `n ander mens. Nog meer belangrik is dat deur dialoog skep u wedersyds nuwe neurologiese bane. Ou instinkmatige verdedigende optrede word vervang met nuwe denke uit die prefrontale lob van die voorbrein. Weereens: moenie wag tot `n probleem na vore kom nie. Doen dit omdat u huwelik al kosbaarder word hoe langer u leef. Die huwelik is die voorpoort van die hemel of `n dorstige woestynreis na nêrens. Die keuse is u s`n.
Inderwaarheid is daar nie `n middeljare lewensfase krisis nie. Beleef dit eerder as `n verandering waarin daar spasie kom vir meer onderlinge begrip, intimiteit, verbintenis, vreugde, spel en dat alles nuut word deur die onveranklike liefde. Gereed vir die res van jou lewe.
